Zrównoważona turystyka dla początkujących.
Jak podróżować lepiej w 2025 roku?

Mówiąc w skrócie: turystyka zrównoważona to odkrywanie świata w sposób, który nie szkodzi odwiedzanym miejscom. Chodzi przede wszystkim o zmniejszenie negatywnego wpływu podróżowania na środowisko i wspieranie lokalnych społeczności oraz ich kultury. Każda decyzja związana z organizacją i przeprowadzeniem naszego wyjazdu – od wyboru miejsca noclegu po sposób poruszania się – może, jeśli tylko odpowiednio o to zadbamy, pomóc w ochronie danego miejsca.

Według ONZ turystyka zrównoważona to taka, która równoważy korzyści ekonomiczne, społeczne i środowiskowe dla wszystkich zaangażowanych. Dzięki temu lokalne społeczności mogą czerpać korzyści z turystyki już dziś, a jednocześnie są chronione na przyszłość. Prawdziwie zrównoważony wyjazd to nie tylko unikanie szkód, ale tworzenie trwałych, pozytywnych zmian.

Turystyka zrównoważona to świadomy wybór, który wzbogaca Twoje doświadczenia podróżnicze, jednocześnie chroniąc odwiedzane miejsca.

Autentyczne doświadczenia: Spędzając więcej czasu z lokalnymi mieszkańcami i poznając ich styl życia, jesteś bliżej prawdziwych historii, tradycji i relacji międzyludzkich, które w typowej turystyce są często nie do uchwycenia.

Ochrona środowiska: Wybierając niskoemisyjny transport, ekologiczne noclegi i zmieniając nawyki konsumpcyjne, zmniejszasz swój ślad węglowy i pomagasz zachować zasoby naturalne oraz ekosystemy często obciążone przez masową turystykę.

Wsparcie dla lokalnych społeczności: Korzystając z noclegów prowadzonych przez miejscowych, jedząc w rodzinnych restauracjach czy kupując rękodzieło bezpośrednio wspierasz lokalne społeczności i pomagasz zachować ich unikalną kulturę.

Bezpieczna przyszłość turystyki: Wybierając mniej zatłoczone miejsca i podróżując świadomie, pomagamy chronić środowisko, wspierać lokalne społeczności i zachować regiony w dobrej kondycji na przyszłość, nawet w obliczu zmian klimatu czy globalnych kryzysów.

Turystyka zrównoważona to podejmowanie świadomych decyzji na każdym etapie podróży. Decyzji, które pomagają chronić zasoby naturalne, ograniczać emisję CO₂, wspierać lokalne społeczności i zachować kulturę odwiedzanych miejsc. Oto zasady, które pozwolą Ci podróżować odpowiedzialnie w 2025 roku:

Wybieraj bardziej ekologiczny transport: Gdy tylko masz taką możliwość, rezerwuj loty bez przesiadek – starty i lądowania zużywają najwięcej paliwa. Na miejscu korzystaj z transportu publicznego, poruszaj się pieszo lub rowerem, aby cieszyć się bliskim obcowaniem z przyrodą, jednocześnie jej nie szkodząc. Na dłuższe dystanse rozważ podróż pociągiem. Jeśli musisz jechać samochodem, wybierz elektryczny, hybrydowy lub mały, oszczędny model.

Oszczędzaj energię i wodę: W hotelach czy pensjonatach proste gesty mogą zmienić naprawdę wiele. Wystarczą takie drobiazgi, jak ponowne użycie ręczników i pościeli oraz wyłączanie światła i urządzeń wychodząc z pokoju.

Planuj z wyprzedzeniem: Dokładne planowanie podróży pozwala podejmować lepsze decyzje i znacząco zmniejszyć zużycie paliwa oraz emisję CO₂. Warto sprawdzić, jak dane miejsce wpływa na środowisko, wybrać najkrótsze trasy i z wyprzedzeniem rezerwować bardziej ekologiczne opcje, takie jak loty bezpośrednie czy przejazdy pociągiem.

Wybieraj aktywności, które nie szkodzą przyrodzie: Stawiaj na przyjazne środowisku formy spędzania czasu, takie jak piesze wędrówki, rower, trekking czy kajaki. Często odbywają się one w parkach, rezerwatach lub ogrodach, pozwalając podziwiać przyrodę bez negatywnego wpływu na nią.

Twoje decyzje, dotyczące spędzania wolnego czasu i gospodarowania wydatkami mogą realnie wspierać rozwój lokalnych społeczności i poprawiać jakość ich życia.

Stawiaj na lokalne biznesy: Zatrzymuj się w pensjonatach prowadzonych przez mieszkańców, korzystaj z usług lokalnych przewodników i wybieraj miejsca, które reinwestują zyski w rozwój swojej okolicy. Jedz w rodzinnych restauracjach, rób zakupy na targach i wybieraj lokalne rękodzieło.

Wspieraj etyczne miejsca pracy: Korzystaj z usług firm, które dbają o swoich pracowników – zapewniają uczciwe wynagrodzenia, bezpieczne warunki i szacunek dla ludzi.

Angażuj się w inicjatywy społeczne: Weź udział w akcjach sadzenia drzew czy sprzątania plaż, aby wnieść swój wkład w ochronę przyrody. Jeśli masz więcej czasu, możesz dołączyć do projektów edukacyjnych, ekologicznych czy społecznych – to doskonała okazja, by coś dać od siebie i jednocześnie uczyć się od mieszkańców.

Zatrzymuj się tam, gdzie odpowiedzialność wobec natury i lokalnej społeczności jest czymś więcej niż tylko hasłem reklamowym. 

Zwracaj uwagę na certyfikaty ekologiczne: Szukaj hoteli i pensjonatów z oznaczeniami potwierdzającymi ich troskę o naturę – oszczędność energii i wody, ograniczanie odpadów czy inne zielone standardy.

Nie bój się pytać: Sprawdź, czy obiekt otwarcie informuje o swoich inicjatywach związanych ze zrównoważonym rozwojem. Jeśli nie, śmiało zapytaj o ich praktyki dotyczące energii, odpadów, warunków pracy czy wsparcia lokalnej społeczności.

Wybieraj alternatywy, które nie obciążają środowiska: Rozważ noclegi w eco lodgach, gospodarstwach agroturystycznych czy kameralnych ośrodkach poza utartym szlakiem. Wiele z nich korzysta z odnawialnych źródeł energii, kompostuje odpady i działa w duchu „zero waste” – oferując komfort w zgodzie z naturą.

Photo Credit: Six Sense Con Dao.

Odpowiednie wybory dotyczące terminu i miejsca podróży mogą odciążyć najpopularniejsze kierunki i sprawić, że Twoje doświadczenia podróżnicze staną się bardziej autentyczne. 

Unikaj szczytu sezonu: Odwiedzając znane miejsca w spokojniejszych okresach, pomagasz ograniczyć skutki nadmiernej turystyki, zmniejszasz presję na środowisko i lokalne społeczności, a przy okazji zyskujesz bardziej autentyczne wrażenia.

Odkrywaj mniej znane zakątki: Podróżując do rzadziej odwiedzanych miejsc, odciążasz te najbardziej oblegane i wspierasz równomierny rozwój turystyki w różnych regionach.

Zostań na dłużej: Zamiast wielu krótkich wyjazdów wybierz dłuższy pobyt w jednym miejscu – to zmniejsza Twój ślad węglowy, a jednocześnie pozwala naprawdę zanurzyć się w lokalnej kulturze i rytmie życia.

WYBIERZ ŚWIADOME PODRÓŻOWANIE I SPRAWDŹ NASZE TRASY

Twoje codzienne decyzje – co zjadasz i co kupujesz – mają niebagatelny wpływ na środowisko i lokalną gospodarkę.

Jedz lokalnie: Sięgaj po jedzenie sezonowe i ekologiczne, kupuj na targach i bazarach. Dzięki temu wspierasz rolników oraz lokalne biznesy, a jednocześnie ograniczasz emisję związaną z transportem żywności. Lokalne wycieczki kulinarne to także świetny sposób, by odkrywać smaki regionu i wspierać producentów.

Staraj się nie marnować jedzenia: Zamawiaj porcje adekwatne do apetytu i możliwości Twoich i Twoich towarzyszy podróży, a jeśli coś zostanie – poproś o spakowanie na wynos. Małe gesty mają duże znaczenie.

Kupuj z sercem: Wybieraj rękodzieło naprawdę tworzone na miejscu – wspierasz wtedy lokalnych rzemieślników i ich tradycje. Zwracaj uwagę na autentyczność produktów i unikaj tych, które są podróbkami lub powstają kosztem zagrożonych gatunków.

Pakuj się z rozwagą: to, co zabierasz w podróż i jak gospodarujesz odpadami, naprawdę ma znaczenie dla środowiska.

Stawiaj na rzeczy wielokrotnego użytku: Zabierz butelkę na wodę, torby materiałowe czy własne sztućce – w ten sposób łatwo ograniczysz plastik jednorazowy. Mydło czy szampon w kostce to kolejny prosty krok ku mniejszej ilości odpadów.

Wybieraj cyfrowe rozwiązania: Bilety elektroniczne, mapy w telefonie czy karty pokładowe online zastępują papierowe wersje i są dużo wygodniejsze w podróży.

Pakuj się z głową: Walizka z materiałów z recyklingu i ubrania, które łatwo ze sobą łączyć, to sposób na lżejszy bagaż i mniejsze zużycie paliwa podczas transportu. Im mniej dźwigasz, tym lżej także dla planety. Koniecznie sprawdź naszą ściągę do pakowania!

Odpowiedzialne podróżowanie to coś więcej niż zwiedzanie i przemieszczanie się z punktu do punktu, to głębsze spotkanie z danym miejscem i ludźmi, które pozostawia po sobie piękne wspomnienia i dobrą energię.

Zanurz się w kulturze: Poznaj lokalną historię, zwyczaje i wartości jeszcze przed wyjazdem. Szanuj miejscowe zasady ubioru, pytaj o zgodę przed zrobieniem zdjęcia, spróbuj nauczyć się kilku słów w języku gospodarzy.

Nawiązuj relacje: Rozmowy z mieszkańcami – w czasie warsztatów, noclegów w domach gościnnych czy po prostu przy kawie – pozwalają spojrzeć na miejsce ich oczami i zbudować wzajemny szacunek.

Dbaj o przyrodę i zwierzęta: Trzymaj się zasad obowiązujących w parkach, nie zakłócaj spokoju dzikich zwierząt, wybieraj tylko etyczne doświadczenia. Nigdy nie wspieraj atrakcji, które wykorzystują zwierzęta do rozrywki.

Inspiruj odpowiedzialnie: Polecaj innym tylko etyczne adresy i praktyki. Nie pokazuj szerszej publice kierunków, które łatwo mogą zostać zadeptane. Nigdy nie przestawaj się edukować i szukaj wciąż nowych sposobów, by Twoja obecność jako turysty nie szkodziła, a wręcz wnosiła coś dobrego.

Podróżni na całym świecie coraz częściej wybierają doświadczenia, które wspierają naturę, wzmacniają lokalne społeczności i zostawiają po sobie coś dobrego na przyszłość. Zobacz, jak może to wyglądać w Azji Południowo-Wschodniej:

Spotkania z naturą w Parku Narodowym Komodo, Indonezja
Snorkeling lub nurkowanie w jednym z najbardziej różnorodnych ekosystemów raf koralowych na świecie. Certyfikowani organizatorzy wycieczek dbają tu zarówno o ochronę życia morskiego, jak i o dobrostan legendarnych waranów z Komodo.

Krasowe pejzaże w Trang An, Wietnam
Spokojny rejs wiosłową łodzią przez malownicze jaskinie wapienne i zielone doliny, prowadzony przez lokalnych przewodników, którzy chronią zarówno przyrodę, jak i dziedzictwo kulturowe regionu.

Spotkania z kulturą rdzennych mieszkańców w Sarawak, Malezja
Pobyt w tradycyjnych długich domach, udział w lokalnych świętach i odkrywanie dziewiczych lasów deszczowych, które od pokoleń są pod opieką tamtejszych społeczności.

Ochrona lasów w Masungi Georeserve, Filipiny
Spacer po wiszących mostach i kamiennych ścieżkach w odnowionym rezerwacie. Każda wizyta wspiera tu programy zalesiania i edukacji ekologicznej.

Ptasi raj na Tonle Sap, Kambodża
Poranny rejs przez pływające wioski i rezerwat Prek Toal. Lokalni przewodnicy pokazują tu rzadkie gatunki ptaków wodnych, a jednocześnie dbają o ochronę delikatnych siedlisk nad wodą.

Odpowiedzialne podróżowanie może wydawać się złożone, ale istnieje wiele organizacji i certyfikatów, które ułatwiają podejmowanie świadomych decyzji i wybór miejsc naprawdę dbających o ludzi i przyrodę.

• UN Tourism (UNWTO): Ustala globalne zasady i cele, by podróże były przyjazne ludziom i przyrodzie. 
• GSTC (Global Sustainable Tourism Council): Wyznacza standardy dla hoteli, wycieczek i miejsc, które dbają o środowisko i lokalne społeczności. 
• EarthCheck: To system, który pomaga hotelom i atrakcjom turystycznym sprawdzić, czy dbają o środowisko – np. czy oszczędzają wodę i energię, ograniczają odpady i chronią przyrodę. 
• Green Key: Certyfikat przyznawany hotelom i obiektom, które działają w sposób przyjazny dla natury i dbają o środowisko. 
• TIES (International Ecotourism Society): Organizacja promująca odpowiedzialne podróże w naturze, np. do parków i rezerwatów. 
• TSCA (Tourism Sustainability Certifications Alliance): To organizacja, która porządkuje różne certyfikaty ekologiczne, tak aby podróżni mogli łatwo znaleźć miejsca naprawdę odpowiedzialne i uniknąć fałszywych deklaracji („greenwashingu”). 

Coraz więcej cyfrowych narzędzi i aplikacji pomaga w różnych aspektach podróżowania w sposób przyjazny dla środowiska: 

• Aplikacje do śledzenia emisji: Pomagają sprawdzić, ile CO₂ emitujesz w podróży i podejmować działania, które to rekompensują. Np.: IMPT.io, TripZero, CoolClimate Calculator.
• Aplikacje do wyszukiwania ekologicznych noclegów i restauracji: Ułatwiają znalezienie hoteli i miejsc gastronomicznych działających w zgodzie z naturą. Np.: Green Travel, Bookdifferent, HappyCow.
• Aplikacje transportowe: Ułatwiają wybór środków transportu o niskiej emisji. Np.: BlaBlaCar, Car2Go, local bike-sharing apps.
• Aplikacje do ograniczania odpadów i zero-waste: Pomagają zmniejszyć zużycie plastiku i ograniczyć marnowanie jedzenia. Np.: Closca Water, Go Zero Waste, Too Good To Go.

Jeśli chcesz, aby Twoja podróż była zgodna z Twoimi wartościami – dbaniem o środowisko, wspieraniem lokalnych społeczności i szacunkiem dla kultury – oto kilka prostych wskazówek, jak sprawdzić, czy miejsce naprawdę działa w duchu odpowiedzialnej turystyki:

• Szukaj wiarygodnych certyfikatów: GSTC, Green Key czy EarthCheck to pewny znak, że obiekt faktycznie dba o środowisko.
• Sprawdź stronę internetową: Zwróć uwagę na konkretne działania, a nie ogólne hasła – np. korzystanie z energii odnawialnej, zatrudnianie lokalnych pracowników, ograniczanie odpadów.
• Przeczytaj opinie innych podróżnych: Na Google, Booking.com czy TripAdvisor często można wyczytać, czy miejsce faktycznie było „zielone” – np. dostępne stacje do uzupełniania wody, segregacja śmieci, lokalne produkty.
• Zaufaj swoim obserwacjom: Czy serwują lokalne jedzenie? Czy wszędzie używają plastiku? Czy promują pokazy z udziałem zwierząt?

Nie każdy ma szansę podróżować, dlatego jeśli możesz, potraktuj to jako okazję, by odwdzięczyć się ludziom i naturze, dzięki którym Twoja podróż jest możliwa i tak wyjątkowa. W dzisiejszych czasach wspieranie dobrych praktyk turystycznych jest prostsze niż kiedykolwiek – czasem wystarczy drobny gest, jak wybór lokalnej restauracji czy udział w doświadczeniach, które przywracają równowagę naturze. Nie musisz być bezbłędny, najważniejsze jest to, by podróżować świadomie. Każdy przemyślany krok przybliża nas do bardziej odpowiedzialnej, zrównoważonej i pełnej sensu turystyki – z korzyścią dla ludzi i dla planety.